Relacje

Jak minął rok w Skrzynkach…

Instytut Skrzynki – Instytut Dokumentacji, Rozwoju i Promocji Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego to samorządowa instytucja kultury, która powołana została przez powiat poznański w 2021 roku.

Podstawowym celem statutowym Instytutu jest promocja kultury centralnej części Wielkopolski, tworzenie, ochrona różnorodnych jej wartości i udostępnianie dóbr kultury. To także prowadzenie Centrum Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego w formie ośrodka badań i dokumentacji w dziedzinie kultury i kulinariów. Od połowy 2021 roku Instytut Skrzynki jest też operatorem Szlaku Kulinarnego „Smaki Powiatu Poznańskiego” –  sieci rekomendowanych miejsc i wydarzeń związanych z kulturą kulinarną regionu. Te różnorodne punkty łączy zwykle jedna najważniejsza cecha: pasja ludzi, dzięki którym znalazły się one na tej interaktywnej mapie. Każdy z przystanków na tym szlaku jest miejscem z osobną opowieścią i jednocześnie inspiracją oraz zachętą do uprawiania rodzinnej turystyki regionalnej.

Wpisuje się to w strategię powiatu poznańskiego, w której kultura i tradycja – w tym kulinarna – mają swoje znaczące miejsce. Obecnie na stronie smakipowiatupoznansnkiego.pl zamieszczonych zostało ok. 80 wizytówek kulinarnych perełek regionu. Są to nie tylko wyjątkowe restauracje, kawiarnie i cukiernie, ale także lokalni sadownicy i ogrodnicy, producenci wędlin, przetworów owocowo-warzywnych czy mlecznych, a nawet rzemieślniczego piwa. Są na szlaku także najważniejsze wydarzenia kulinarne w regionie jak Jarmark Wielkanocny, „Poznańska Pyra” i Jarmark Bożonarodzeniowy organizowane przez Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Festiwal Dyni w Deliparku, czy „Rokietnica zaprasza Wielkopolan na Rumpuć”.

Warte pokreślenia jest to, że Szlak Kulinarny w 2023 roku uzyskał wyróżnienie w konkursie na „Najlepszy Produkt Turystyczny Wielkopolski”. Instytut organizuje także cykliczne regionalne konkursy kulinarne oraz przyznaje wyróżnienia „Najlepszy Smak Powiatu Poznańskiego”. Mają one na celu wyłanianie i promocję najlepszych produktów, potraw, napojów regionalnych i tradycyjnych oraz przetworów kulinarnych z terenu powiatu poznańskiego oraz nagradzanie i promowanie ich wytwórców. Uczestnikami konkursów są m.in. cukiernie i piekarnie, obiekty gastronomiczne, koła gospodyń wiejskich, lokalni przetwórcy warzyw i owoców, wędlin czy produktów mlecznych,  gospodarstwa agroturystyczne oraz uczniowie szkół gastronomicznych.

Dwór Skrzynki zimową porą

W styczniu 2023 roku w Wiórku w restauracji Stara Osada odbył się konkurs „Smak Tatara”. Kolejne konkursy odbywały się w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego w Szreniawie: w kwietniu wybierano najlepsze wielkanocne wypieki, mięsiwa i pasztety w ramach konkursu „Na Wielkanocnym Stole”. Ponieważ apetyt rośnie w miarę jedzenia, lipcowy konkurs „Smaki na lato 2023” przyniósł wiele przysmaków zgłoszonych w kategoriach: Przekąski i konkrety, Wypieki i desery, oraz napoje. Wrzesień był miesiącem wyboru najlepszych przetworów owocowych, warzywnych a także grzybów. A wszystko w ramach konkursu  „Smaki natury w tradycyjnych przetworach – 2023”. W październiku  tradycyjnie już poznaliśmy laureatów konkursu „Smak Pyry”, a w listopadzie w Dworze Skrzynki po raz trzeci przy okazji Dnia świętego Marcina wybieraliśmy „Przekąski z gąski”. Konkursowy rok zamknęły potrawy, pierniki „Na wigilijnym stole” oraz “Wina z Wielkopolski pod choinkę”.

Instytut Skrzynki angażuje się także w promocję dziedzictwa niematerialnego, jakim jest gwara poznańska. W czerwcu Wielkopolanie licznie zasiedli z papierem i kałamarzem, by wziąć udział  w konkursie poetyckim „Smaczne Fraszki i Blubraszki”. Pierwsza połowa roku to także czas spotkań, które przypominały o tym, że produkty regionalne, ekologiczne, od lokalnych producentów mają niezwykłą wartość nie tylko dla mieszkańców, ale też turystyki kulinarnej. W styczniu samorządowcy zebrani podczas sesji Rady Powiatu organoleptycznie sprawdzili, o co chodzi w celebrowaniu Święta Bigosu, zwłaszcza, że ten wielkopolski ma bogaty skład: oprócz tradycyjnej kapusty smakowitości dodają różne mięsa i wędliny, grzyby, wędzone śliwki i przyprawy. Produkty do jego sporządzenia pochodziły właśnie z powiatu poznańskiego, można więc uznać wydarzenie za lokalny patriotyzm kulinarny.

W lutym uczestnicy Forum Rolniczego Powiatu Poznańskiego zostali zachęceni do aktywności związanej z promocją swoich wyjątkowych warzyw, czy owoców. Dzięki współpracy Instytutu Skrzynki z Muzeum Narodowym w Szreniawie, w kwietniu uczniowie klas gastronomicznych swarzędzkiego Zespołu Szkół nr 1 uczyli się tradycyjnego przygotowywania Kiełbasy Białej Wielkopolskiej Parzonej. Wydarzenie nie mogło odbyć się bez degustacji, ale także praktycznych porad Witolda Wróbla – ambasadora sieci Culinary Heritage Europe, eksperta w dziedzinie wielkopolskiej kuchni.

Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Plewiskach przyglądają się pracy szefa kuchni

W maju decyzją kapituły VIII edycji konkursu „Kolekcjonerstwo – nauka i upowszechnianie” im. Feliksa Jasieńskiego Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie otrzymało nagrodę za wystawę „Szlachetne wydanie okowity” ze zbiorów Adama Łukawskiego, przyznaną w kategorii „Dla instytucji – za upowszechnianie dorobku kolekcjonerskiego, w tym publikacje i wystawy”. Inicjatorem i współorganizatorem wystawy był Instytut Skrzynki. W czerwcu natomiast uczestnicy XII Forum Szlaków Cysterskich mieli okazję wziąć udział w pokazie kulinarnym i degustacji dań inspirowanych staropolską kuchnią klasztorną.

Pierwsza połowa roku 2023 dla Instytutu Skrzynki to był również czas przygotowań związanych z otwarciem jego siedziby: Dworu Skrzynki w gm. Stęszew. Historia obiektu sięga końca XIX wieku. Zbudowany został przez niemiecką rodzinę Ifflandów, która zarządzała folwarkiem do 1945 roku. Po II wojnie światowej majątek znacjonalizowano. Pierwszą modernizację obiektu przeprowadzono w latach 1986-1990 i następnie służył on jako ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Od 2015 roku dwór jest własnością powiatu poznańskiego, który ze swoich środków kompleksowo odrestaurował obiekt zgodnie ze sztuką konserwatorską.

Obecnie dwór został zaadaptowany na ośrodek konferencyjno-szkoleniowy, gdzie działają także Centrum Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego, galeria fotografii (Galeria Skrzynki), restauracja oraz pokoje noclegowe.  W przyziemiu dworu znajduje się Sala Pamięci i Tradycji, w której zobaczyć można kolekcję zdjęć obiektu z różnych okresów oraz wiele cennych artefaktów przekazanych przez potomków Ifflandów, związanych z ich rodziną. W Dworze Skrzynki do dyspozycji gości są także: restauracja z tarasem, kuchnia grillowa z miejscem na ognisko, plac eventowy, bar, trzy sale konferencyjne, sauna, pokoje 1, 2, 3-osobowe, w tym apartament z tarasem i pokój dla osoby z niepełno sprawnościami. Łącznie 27 pokoi z łazienkami (53 miejsca noclegowe).

Tancerki z zespołu Poligrodzianie występowały podczas festynu Skrzynki Pełne Smaków

Pokoje dedykowane są powiatowi poznańskiemu oraz gminom i miastom będącym członkami Metropolii Poznańskiej. „Dedykacja” polega na tym, że przy drzwiach do poszczególnych pokoi znajduje się herb, nazwa danej gminy oraz krótki opis ciekawostek turystycznych. W pokojach zaś znajdują się obrazy autorstwa poznańskiego artysty Mikołaja Obryckiego przestawiające najciekawsze miejsca i obiekty we wspomnianych gminach i miastach. W obiekcie organizować można nie tylko konferencje i imprezy firmowe czy biznesowe, ale również wydarzenia rodzinne jak przyjęcia weselne, komunijne, jubileuszowe, czy konsolacje. Restauracja oferuje dania oparte na kuchni polskiej i wielkopolskiej, a produkty do ich przygotowania pochodzą od lokalnych producentów.

Oficjalnie otwarcie Dworu Skrzynki nastąpiło 14 lipca 2023 roku, a dwa dni później podczas festynu „Dzień Otwartych Skrzynek” mieszkańcy powiatu poznańskiego i okolic mogli po raz pierwszy skorzystać z oferty obiektu po rewitalizacji. W lipcu, sierpniu i wrześniu mieli także okazję obejrzeć takie klasyki polskiej kinematografii jak „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” , czy „Konopielka ” podczas bezpłatnych seansów kina letniego.  W lipcu rozpoczęła również działanie Galeria Skrzynki w przyziemiu dworu, gdzie bezpłatnie można zwiedzać wystawy fotografii: w tym roku były to wystawy pt.: „Topografia Ciszy” Waldemara Śliwczyńskiego, „Amadeus. Za kulisami” Jacka Mójty oraz „Rogalin” Jacka Gulczyńskiego. Ta ostatnia dostępna będzie do końca roku.

W sierpniu restauracja we współpracy z lokalnymi partnerami przygotowała wyjątkową degustację pierogów, lemoniady z syropu z hyćki, pyry z gzikiem, parzybrody, białej kiełbasy, wielkopolskiego kompotu i drożdżowego ciasta z owocami dla uczestników, którzy przybyli na V Światowy Festiwal Wikliny i Plecionkarstwa na MTP. Ponieważ goście imprezy przyjechali z ponad 50 krajów, był to prawdopodobnie pierwszy w historii event, na którym w tym samym czasie kuchni wielkopolskiej spróbowali obywatele ze wszystkich kontynentów równocześnie. W sierpniu miał także premierę kolejny odcinek z cyklu filmowego „Inspiruje nas dziedzictwo”, a w roli głównej wystąpił właśnie dwór w Skrzynkach. Jest on dostępny na kanale YouTube Radio Pyra, który prowadzi Instytut.

Wystawa fotografii w Dworze Skrzynki

W ramach odbywających się Europejskich Dni Dziedzictwa w siedzibie Instytutu Skrzynki odbył się także drugi etap konferencji pt. „Wspomnienia Wielkopolski – prowincja w europejskiej przestrzeni kulturowej”. Wydarzenie przygotowane zostało wspólnie z Archiwum Państwowym w Poznaniu. We wrześniu Instytut Skrzynki znów otworzył swoje podwoje dla mieszkańców 17 września podczas festynu „Skrzynki Pełne Smaków” w parku stanęło 20 stoisk z regionalnymi przysmakami i rękodziełem, a także ofertą turystyczną i przyrodniczą regionu. Ponadto odbyły się warsztaty plastyczne dla dzieci, pokazy tańców ludowych, koncert, pokazy wyplatania wikliny, wytwarzania białej kiełbasy, smażenia powideł, wykłady dot. ziół i grzybów, zwiedzanie dworu, a także finał konkursu

Od września do listopada reprezentanci lokalnych NGO oraz kół gospodyń wiejskich rozwijali swoje umiejętności podczas bezpłatnych warsztatów arteterapetycznych w siedzibie Instytutu. „Moje korzenie- moje tradycje”, „Sztuka odpoczynku, mapa marzeń” – to tematy przewodnie spotkań ze specjalistką Martą Szostak. W listopadzie natomiast odbyły się recitale: Grzegorza Tomczaka „Dbajmy o czas” oraz Marcina Murawskiego „Lecą słówka – gra altówka”. Odbyła się także „Biesiada Patriotyczna u Starosty Poznańskiego – Śpiewanki Wielkopolskie” z udziałem solistów Teatru Muzycznego w Poznaniu przy ognisku. 10 listopada dwór Skrzynki zorganizował także gęsinową kolację degustacyjną przygotowaną przez kucharzy osobistych Ewę i Piotra Michalskich z Puszczykowa. Przed południem przygotowali oni także pokaz przyrządzania potraw z gęsiny dla uczniów szkół gastronomicznych z Poznania i powiatu poznańskiego.

Na zaproszenie Instytutu Skrzynki, Powiatu Poznańskiego oraz Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Dwór Skrzynki odwiedziła 50-osobowa grupa samorządowców, pracowników instytucji kultury i przedstawicieli branży turystycznej i lokalnych grup działania z całej Wielkopolski. Podczas wizyty studyjnej nie tylko poznali oni historię obiektu, ale też zobaczyli efekty rewitalizacji, potencjał dworu jako ośrodka konferencyjno-szkoleniowego oraz Centrum Dziedzictwa Kulturalnego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego. Wydarzenie nie mogło odbyć się bez degustacji kolejnych rarytasów: pyry z gzikiem oraz zupy z korbola przygotowanych z produktów od lokalnych dostawców.

Dbajmy o czas recital Grzegorza Tomczaka w Dworze Skrzynki

W ramach projektu edukacyjnego „Dziedzictwo kulinarne Wielkopolski – produkty wpisane na listę produktów tradycyjnych prowadzoną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w województwie wielkopolskim” Instytut Skrzynki przygotował i rozpowszechniał materiały dotyczące wspomnianych produktów, m.in. szparagów kiszonych pakosławskich, wielkopolskich kompotów, borowika, grzybów solonych oraz rogali świetomarcińskich. Te ostatnie były też tematem prezentacji podczas  VII Seminarium Spycimierskiego w Uniejowe, którą przypieczętowała degustacja wyśmienitych certyfikowanych rogali przygotowanych przez Piekarnię i Cukiernię „Pod Strzechą”.

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele samorządów, organizacji, stowarzyszeń, uczelni i instytucji kultury z całej Polski – również z Wielkopolski, którzy nie tylko zaprezentowali swoje osiągnięcia w promocji i ochronie dziedzictwa kulturowego w swoim regionie, ale także podpisali list intencyjny o współpracy w tym zakresie. Tym samym zobowiązali się do realizacji założonych celów, m.in. identyfikację i wspólną dokumentację elementów niematerialnego dziedzictwa kulturowego w swoich społecznościach, zapewniającą reprezentację i ochronę tych tradycji. 

W listopadzie w Skrzynkach zorganizowano się pierwsze spotkanie z cyklu „Skrzynki pełne skarbów”, którego gościem był Zbigniew Kopras  – wielki miłośnik i znawca polskiej motoryzacji, a przede wszystkim mieszkaniec powiatu poznańskiego. W Dworze Skrzynki odbył się również kameralny recital Faridy – legendarnej włoskiej piosenkarki bardzo popularnej także w naszym kraju. Biesiada Literacka z Maxem Cegielskim podczas kolacji degustacyjnej z autorem zebrała wielbicieli kuchni żydowskiej, ale również słowa pisanego, bowiem była to okazja do rozmowy o jego najnowszej  książce „Kongo w Polsce. Włóczęgi z Josephem Conradem”. Grudzień w Skrzynkach rozpoczął się bardzo apetycznie, bowiem od koncertu „Gitarą, nożem i widelcem…” Łukasza Kuropaczewskiego i Aleksandra Dębicza. Wydarzeniu towarzyszyła kolacja degustacyjna w stylu francuskim przygotowana właśnie przez gitarzystę we współpracy z szefem kuchni restauracji Dworu Skrzynki. Musimy przyznać, że artysta jest wirtuozem w obu odsłonach – z taką samą pasją podchodzi do muzykowania, jak i gotowania.

Przed świętami swoje umiejętności cukiernicze oraz znajomość wielkopolskich tradycji wigilijnych sprawdzali uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 w Plewiskach, którzy wzięli udział w warsztatach pierniczkowych, ale także poznali tajniki pracy kelnera, recepcjonisty, pokojowej, szefa kuchni i kucharzy oraz zobaczyli tę część obiektu, która na co dzień jest dostępna tylko dla pracowników Dworu. Instytut Skrzynki został też partnerem niezwykłego wydawnictwa „Tradycje kulinarne Polski”, dzięki któremu kuchnia naszego regionu trafi nie tylko bezpośrednio „pod strzechy”, ale także do wielu bibliotek w całym kraju. Grudniowe spotkania z autorką, dr Magdaleną Tomaszewską-Bolałek w Skrzynkach i Szreniawie były związanie właśnie z premierą wydawnictwa.

Informacje o aktualnych wydarzeniach dostępna jest na stronie www.dworskrzynki.pl

Autor: Liliana Kubiak

Marcin Deckert z Restauracji Eatalia Kamionki przygotowuje danie w konkursie Przekąski z gąski

Redaktor: Tomasz Sikorski
Opublikowano: 30 grudnia 2023