Relacje

Na drodze do geoparku…

Starostwo Powiatowe w Poznaniu we współpracy z Wydziałem Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zorganizowało konferencję pod nazwą „Na drodze do pierwszego geoparku w Wielkopolsce”. Jej celem było podpisanie porozumienia na rzecz powołania Geoparku Morasko – Poznański Przełom Warty, zawartego pomiędzy samorządami gmin powiatu poznańskiego oraz miastem Poznań, przy współudziale środowiska naukowego. Geopark ma być formą promocji środowiska przyrodniczo-kulturowego środkowej Wielkopolski oraz działań edukacyjnych, wpisujących się w inicjatywę UNESCO, które na początku lat 90-tych zainicjowało ideę tworzenia geoparków jako miejsc ochrony dziedzictwa geologicznego naszej planety. Powołanie tej jednostki dałoby szansę dołączenia do prawie 150 tego typu miejsc działających w światowej sieci.

Idea geoparku pozwala harmonijnie łączyć dziedzictwo przyrody nieożywionej z zasobami przyrody ożywionej oraz kulturową działalnością człowieka na przestrzeni dziejów. Sprzyja rozwojowi inicjatyw społecznych i gospodarczych prowadzonych w zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie geoturystyki. Obszar ten nie stanowi odrębnej prawnej formy ochrony przyrody. Proponowany Geopark Morasko – Poznański Przełom Warty jest pierwszą tego typu inicjatywą w Wielkopolsce. Zwraca uwagę na swoistość środowiska przyrodniczego niżu polskiego, ukształtowanego aktywnością ostatniego lądolodu jaki nawiedził ziemie polskie. Wielkopolska jest najdalej na południe wysuniętym obszarem Europy, który przykryty został kontynentalnym lądolodem w okresie ostatniego wielkiego ochłodzenia klimatycznego. Działalność tego „białego olbrzyma” wyrzeźbiła główne cechy ziemi wielkopolskiej, kształtując jej obraz.

Geopark ukaże też georóżnorodność naszego regionu: naturalne formy terenu, na które składają się m.in. moreny czołowe, jeziora kociołkowe, oczka wytopiskowe czy systemy rzeczne. Zobrazuje także relikty epoki wielkiego chłodu w postaci zasobów surowcowych, w tym potężnych głazów nasuniętych z obszaru Skandynawii, glin zwałowych, pokładów żwirów i piasków pochodzenia lodowcowego, z których powstały najstarsze obiekty architektury sakralnej w Polsce. Poza formami naturalnymi geoparku spotkać będzie można rzeźby terenu wytworzone ręką człowieka: relikty średniowiecznych grodów charakterystyczne dla krajobrazu kulturowego Wielkopolski, związane z początkami państwa polskiego doby wczesnopiastowskiej, pozostałości późniejszych fortyfikacji czy obiektów gospodarczych. Geopark oznacza też nową jakość w zakresie rozwoju szeroko rozumianej geoturystyki, prowadzonej na obszarze wielu gmin, z uwzględnieniem terenów objętych ochroną przyrody,i wskazaniem na nowe, wartościowe stanowiska, walory krajobrazowe i wybrane obiekty kulturowe.

Zachowane miejscami w krajobrazie archiwa geologiczne (takie jak nagromadzenia iłów warwowych, osadów wypełniających misy jeziorne i torfowiska) pozwalają odkrywać historię i popularyzować wiedzę dotyczącą przemian środowiska środkowej Wielkopolski. Dotyczy to ewolucji pejzażu od jego pierwotnych postaci do krajobrazów kulturowych, jak również przemian klimatu aż do współczesnego okresu globalnego ocieplenia. Specyficznym elementem planowanego geoparku będą zachowane w dobrym stanie unikalne w skali europejskiej formy impaktu meteorytowego na Górze Moraskiej, którym towarzyszyły odkrycia największych w kraju fragmentów meteorytów oraz nowych minerałów. Wpisuje to planowane przedsięwzięcie w światową sieć geoparków związanych z impaktami kosmicznymi. W przestrzeni geoparku powstaną miejsca szczególnie interesujące z geologicznego punktu widzenia, tzw. geostanowiska. Do prezentacji wybrane zostaną najciekawsze widokowo fragmenty krajobrazów polecane w turystyce i edukacji. Świat form ziemi powiązany będzie ze światem roślin i zwierząt oraz kulturową działalnością człowieka zapisaną w ewoluującym krajobrazie kulturowym.

Autorzy:
prof. UAM dr hab. Mirosław Makohonienko (dyrektor Instytutu Geoekologii i Geoinformacji, kierownik Pracowni Badań Antropocenu)
dr Przemysław Gonera (Biuro Obsługi Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM)