Menu główne
Środki finansowe z budżetu państwa
Pomoc dla Ukrainy
Relacje
Powiaty mają 25 lat!
– Chcieliśmy oddać władzę ludziom, mieszkańcom, tak by mieli wpływ na zarządzanie swoimi „małymi ojczyznami” – mówił Jerzy Buzek, były premier, za którego rządów wprowadzono reformę administracyjną w naszym kraju.
Ustawa o samorządzie powiatowym regulująca ich funkcjonowanie weszła w życie 5 czerwca 1998 roku. To był początek zmian, bo już 1 stycznia następnego roku, w Polsce zaczął obowiązywać nowy podział administracyjny państwa, w którym istnieją trzy szczeble samorządu terytorialnego: gminy, powiaty i województwa samorządowe. – Chodziło o przekonanie, że warunkiem demokracji jest odzyskanie państwa dla obywateli, uwolnienie energii społecznej. Bo demokracja to przecież nie tylko możliwość demokratycznego wyboru władzy politycznej. Demokracja to również możliwość współodpowiedzialności obywateli za sprawy publiczne – wspomina Jerzy Buzek.
Tamte wydarzenia doskonale pamięta starosta poznański Jan Grabkowski. – I to praktycznie od środka, ponieważ w lokalnej administracji działam od samego początku, czyli od 1990 roku. Teraz, z perspektywy czasu śmiało można powiedzieć, że przecieraliśmy wówczas szlaki. Co najważniejsze, nie zmarnowaliśmy tego czasu. Przez te lata Polska, Polska powiatowa i gminna wypiękniały. Bo też podstawą rozwoju „małych ojczyzn” oraz dobrobytu mieszkańców jest samodzielność w podejmowaniu decyzji i realizowaniu własnych wizji rozwoju, choć od 2015 roku usilnie starano się nam wmawiać zupełnie coś przeciwnego. Moim zdaniem reforma, do której doszło pod koniec ubiegłego wieku, jest największym sukcesem transformacji politycznej w Polsce – uważa starosta poznański.
W tym miejscu warto wrócić do historii, ponieważ powiaty w naszym kraju mają bardzo długą tradycję. Pierwszy raz wprowadzono je w Polsce w drugiej połowie XIV wieku. Starostowie, zwani „ramionami królewskimi”, posiadali wówczas realną władzę administracyjną. Wtedy również wykształciła się siatka powiatów, która bez większych zmian przetrwała aż do 1795 roku. Samorząd istniał również na wszystkich ziemiach polskich objętych zaborami. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wprowadziła go także konstytucja marcowa z 1921 roku. Samorząd zlikwidowano dopiero w roku 1950, by przywrócić go w roku 1990.
Powołano wówczas do życia samorząd terytorialny jako podstawową formę lokalnego życia publicznego, najpierw na szczeblu gminy, a od 1999 roku także na szczeblach powiatu i województwa. W wyniku tamtej reformy utworzono 16 rządowo-samorządowych województw i 308 samorządowych powiatów. Tamte zmiany wzbudzały sporo emocji. Dotyczyły one przede wszystkim redukcji znacznej liczby województw. Co do powiatów, to wyróżniamy ich dwa rodzaje: powiaty ziemskie, skupiające od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin oraz powiaty grodzkie, czyli miasta na prawach powiatu – gmina o statusie miasta, wykonująca zadania powiatu.
Obecnie mamy w Polsce 314 powiatów oraz 66 miast na prawach powiatu. Wśród tych pierwszych największym pod względem powierzchni jest powiat białostocki. W przypadku liczby mieszkańców prym wiedzie powiat poznański, w którym według danych Głównego Urzędu Statystycznego z końca czerwca ubiegłego roku, mieszka 445 121 osób. Na przeciwległym biegunie są powiat sejneński z blisko 19 tysiącami mieszkańców oraz powiat bieruńsko-lędziński – najmniejszy pod względem terytorium. W tym przypadku wielkość nie ma jednak znaczenia. Ważny jest natomiast cel, a tym jest działanie na rzecz swoich mieszkańców, bo do tego powiaty zostały stworzone…
* Wypowiedzi Jerzego Buzka pochodzą z publikacji „25 lat współczesnych usamorządowionych wspólnot powiatowych” autorstwa Rafała Rudki, Joanny Gryboś-Chechelskiej i Wojciecha Dąbrówki wydanej przez Związek Powiatów Polskich.
Przeczytaj również: Powiat świętował 25-lecie
Album “25 lat powiatu poznańskiego” (pdf)
Film “25 lat powiatu poznańskiego”
