Relacje

Warto znać tę historię…

Dokładnie 120 lat temu, 11 maja 1900 roku w Pobiedziskach urodził się Antoni Palluth, podporucznik rezerwy łączności Wojska Polskiego, powstaniec wielkopolski, radiotechnik, kryptolog, inżynier, konstruktor urządzeń szyfrujących oraz – z czego jest najbardziej znany – jeden z tych, którzy przyczynili się do rozwiązania niemieckiego szyfru Enigma.

– Antoni urodził się w piątek, w rodzinie pracownika pocztowego Augusta Pallutha i Katarzyny z Miecznikiewiczów. Rodzina mieszkała w budynku, w którym do dzisiaj jest Poczta Polska. Można przypuszczać, że widok munduru i dźwięk telegramu był dla Antoniego czymś powszednim. Z pewnością zaczął już wtedy nabierać przekonania, że łączność jest w życiu ważna – przypomina o jednym z najbardziej znanych swoich mieszkańców strona Pobiedzisk.

Historia rozszyfrowania Enigmy, o której napisano już wiele książek i nakręcono kilka filmów, dla Antoniego Pallutha tak naprawdę rozpoczęła się w 1924 roku, kiedy to został zatrudniony w Oddziale II Sztabu Generalnego w dziale szyfrów wojskowych. Kolejny punkt zwrotny nastąpił pięć lat później, gdy został powołany na wykładowcę tajnych kursów kryptologii wojskowej w Poznaniu. To właśnie na te kursy uczęszczali Marian Rejewski, Henryk Zygalski i Jerzy Różycki, późniejsi główni autorzy rozwiązania niemieckiego uniwersalnego szyfru maszynowego Enigma.

– Po wybuchu II wojny światowej Biuro Szyfrów, w skład którego wchodził również inż. Antoni Palluth, ewakuowało się do Rumunii, a stamtąd do Francji do zamku „Vignolles” pod Paryżem. Po kapitulacji Francji, w czerwcu 1940 roku, grupa kryptologów przeniosła się do miejscowości Uzès znajdującej się na terytorium Vichy – można przeczytać na Wikipedii. Po zajęciu Francji przez Niemców, Antoni Palluth wraz z innymi kryptologami usiłował przedostać się do Hiszpanii, a następnie do Wielkiej Brytanii. Niestety, ta próba nie powiodła się.

Antoni Palluth (fot. Wikipedia)

Niemcy wpadli na trop polskich naukowców, aresztując ich na granicy z Hiszpanią. Antoni Palluth wraz z innym konstruktorem urządzeń szyfrujących, także mającym swój wkład w rozwiązanie szyfru Enigma, Edwardem Fokczyńskim zostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, gdzie zginęli 18 kwietnia 1944 roku w czasie bombardowania przez samoloty alianckie. Symboliczny grób Antoniego Pallutha znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

W Pobiedziskach pamiętają jednak o tym wybitnym kryptologu, którzy 120 lat temu przyszedł na świat właśnie w tej niewielkiej miejscowości w powiecie poznańskim. W mieście znajdziemy bowiem tablicę upamiętniającą Antoniego Paluttha, jego imieniem nazwano także rondo. Wkrótce ma się też ukazać biografia tego nietuzinkowego żołnierza, naukowca i przede wszystkim patrioty, autorstwa Beaty Majchrowskiej.

– Historia napisania tej książki jest niecodzienna. Nie byłoby tej biografii, gdyby mój – wówczas – ośmioletni syn nie zaprzyjaźnił się z prawnukiem Antoniego Pallutha. Jego ojciec opowiedział mi historię swojego dziadka. Opowieść była tak fascynująca, że postanowiłam wydobyć ją na światło dzienne – mówiła autorka w rozmowie zamieszczonej nie tak dawno na stronie Pobiedzisk. Można ją przeczytać TUTAJ.

Redaktor: Tomasz Sikorski
Opublikowano: 11 maja 2020