W mediach o nas

ZPP chce zmian w janosikowym (31.10.2022)

Przedstawiciele powiatów i miast na prawach powiatu wskazują na trudności w zrównoważeniu budżetów na 2023 rok. “Choć we wszystkich powiatach jest trudno, to paradoksalnie w dotychczas silniejszych jednostkach jest najtrudniej” – pisze Jan Grabkowski, wiceprezes Związku Powiatów Polskich w piśmie do sejmowej Komisji Finansów Publicznych.
Przedstawiciele powiatów i miast na prawach powiatu płacących janosikowe zwracają uwagę na trudności w zrównoważeniu budżetów na rok 2023.

– Obecna sytuacja gospodarcza stawia poważne wyzwania przed całym podsektorem samorządowym sektora finansów publicznych. Sytuacja wspomnianej wyżej grupy powiatów jest jednak szczególna – czytamy w piśmie Jana Grabkowskiego. Wskazuje on, że od dawna zarówno w debacie publicznej, jak i w doktrynie wskazuje się, że mechanizm równoważenia dochodów na poziomie powiatów jest wyjątkowo silny – na dowód podaje porównanie dwóch wskaźników:

– poziom minimalny podstawowych dochodów podatkowych per capita pociągający za sobą konieczność dokonywania wpłat na system równoważenia dochodów: w gminach to 150 proc. średnich dochodów podatkowych per capita; w powiatach 110 proc.; w województwach – 125 proc.;

– wielkość nadwyżki pobieranej na potrzeby systemu równoważenia dochodów w najwyższej grupie dochodowej: w gminach – 30 proc., w powiatach – 98 proc., w województwach – 59 proc.

ZPP podkreśla, że mechanizm naliczania wpłat na janosikowe nie zauważa faktu, że w ramach części wyrównawczej subwencji ogólnej powiaty o najniższych podstawowych dochodach podatkowych per capita otrzymują wyrównanie na poziom co najmniej 90 proc. średniej w całym kraju.
Związek zaznacza, że na zasady ogólne nałożyły się obecnie zmiany o charakterze incydentalnym kierujące zwiększony strumień środków do powiatów mniejszych i słabszych finansowo. To np. przepisy ustawy z dnia 15 września 2022 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw, która dla każdego powiatu zagwarantowała kwotę co najmniej 6 076 607,20 zł dodatkowych dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jak zauważa Jan Grabkowski, w niejednym przypadku była to kwota znacząco przekraczająca ubytek dochodów w PIT związany z wdrożoną reformą podatkową. Tymczasem w dużych i zamożnych bogactwem swoich mieszkańców jednostkach sytuacja przedstawia się odwrotnie.
– Najlepszym tego dowodem może być porównanie pozycji jednostek w rankingu opartym o podstawowe dochody podatkowe per capita (a zatem będącym podstawą ustalania wpłat na janosikowe) i o takie dochody powiększone o część wyrównawczą subwencji ogólnej oraz pozasystemowe transfery (takie jak chociażby wspomniane dodatkowe dochody z tytułu udziału w PIT). Jednostki z górnej części pierwszego rankingu spadają w niektórych przypadkach o 200 miejsc, podczas gdy część jednostek z ostatniej dwudziestki trafia do pierwszej dwudziestki – czytamy w piśmie wiceprezesa Związku Powiatów Polskich do sejmowej Komisji Finansów Publicznych.

Oznacza to, że choć we wszystkich powiatach jest trudno, to paradoksalnie w dotychczas silniejszych jednostkach jest najtrudniej. W związku z tym ZPP postuluje wprowadzenie na rok przyszły korekt poprawiających sytuację dotychczasowych płatników janosikowego. Chce wniesienia do projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 poprawki, która do wpłat do budżetu państwa z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej dla powiatów zobowiązywałaby w roku 2023 powiaty, w których wskaźnik P (wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w powiecie – red.) jest większy niż 120 proc. wskaźnika Pp (wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich powiatów – red.) .

Sugeruje też, by kwotę rocznej wpłaty obliczano mnożąc liczbę mieszkańców powiatu przez kwotę wynoszącą:
1) 80 proc. nadwyżki wskaźnika P ponad 120 proc. wskaźnika Pp – dla powiatów, w których wskaźnik P jest nie większy niż 130 proc. wskaźnika Pp;
2) 8 proc. wskaźnika Pp, powiększoną o 95 proc. nadwyżki wskaźnika P ponad 130 proc. wskaźnika Pp – dla powiatów, w których wskaźnik P jest większy niż 130 proc. i nie większy niż 135 proc. wskaźnika Pp;
3) 12,75 proc. wskaźnika Pp, powiększoną o 98 proc. nadwyżki wskaźnika P ponad 135 proc. wskaźnika Pp – dla powiatów, w których wskaźnik P jest większy niż 135 proc. wskaźnika Pp.

Zdaniem ZPP zaproponowana zmiana spowoduje zmniejszenie kwoty podlegającej redystrybucji w ramach systemu równoważenia dochodów powiatów o około 250 mln zł. – Biorąc pod uwagę, że system równoważenia jest skonstruowany na zasadzie, że niewielu płaci, a wielu zyskuje oznaczać to będzie relatywnie niewielkie zmniejszenie części równoważącej subwencji ogólnej we wszystkich powiatach przy zauważalnej uldze dla dotychczasowych płatników janosikowego – pisze Jan Grabkowski.

Portal Samorządowy

Redaktor: Tomasz Sikorski
Opublikowano: 2 listopada 2022