Zapowiedzi Wydarzenia Relacje

Skarga na janosikowe

9 października Koalicja Powiatów złożyła oficjalną skargę do Trybunału Konstytucyjnego na janosikowe, czyli dodatkowy „podatek”, jaki płacą najbogatsze samorządy do budżetu państwa.

11 powiatów (w tym powiat poznański, który na spotkaniu reprezentował Tomasz Łubiński, Wicestarosta Poznański), pod przewodnictwem starosty legionowskiego, zawnioskowało o uznanie niezgodności z Konstytucją ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, ustalających obowiązek dokonywania przez powiaty wpłat do budżetu państwa z przeznaczeniem na subwencję równoważącą. Z założenia środki te mają być przekazywane biedniejszym powiatom. Założenie jest szczytne, jednak sam mechanizm posiada wiele wad. Ten obowiązek sprawia, że sytuacja samorządów – płatników jest gorsza niż beneficjentów systemu. W praktyce bardzo często to samorządy biedniejsze płacą janosikowe bogatszym. W tej sytuacji i w kontekście podobnej sprawy wygranej przed Trybunałem przez województwo mazowieckie, Koalicja Powiatów zdecydowała się na wniesienie skargi.

Na poziomie powiatowym stopień obciążenia budżetów jest najwyższy. Instytucja wpłat powiatów (w tym miast na prawach powiatu) do budżetu państwa z przeznaczeniem na powiatową część równoważącą subwencji ogólnej została wprowadzona przez ustawę z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80 poz. 526 z późn. zm.). Wpłatami obciążone są te jednostki powiatowe, których dochody podatkowe dwa lata przed powstaniem obowiązku wpłaty były wyższe w przeliczeniu na jednego mieszkańca niż 110% średniej krajowej. Na poziomie powiatowym stopień obciążenia budżetów jednostek samorządu terytorialnego jest najwyższy i po przekroczeniu 125% średniej krajowej osiąga 98% „nadwyżki” dochodów (art. 30 przywołanej ustawy).

Sprawa jest bardzo ważna dla budżetu powiatu poznańskiego. W latach 2004-2012 powiat wpłacił do budżetu państwa z przeznaczeniem na część równoważącą subwencji ogólnej ok. 72,7 mln zł, co stanowiło 5,2% wszystkich dochodów powiatu w tym czasie (ok. 1,4 mld zł) oraz aż 12,9% dochodów podatkowych powiatu. W ostatnich latach relatywna wysokość wpłat jeszcze wzrosła. W 2014 r. przy budżecie planowanym na 223 646 881 zł powiat musi dokonać wpłaty w wysokości 15 779 316 zł (7% ogółu dochodów według uchwały budżetowej).

Wysokości wpłat należy zestawić z możliwością podejmowania przez powiat poznański działań prorozwojowych, wysiłku inwestycyjnego. W roku 2014 mogliśmy przeznaczyć w uchwale budżetowej niespełna 30 mln zł na wydatki majątkowe. Wpłata do budżetu państwa wyniosła ponad połowę tej kwoty. Natomiast wpłata do budżetu państwa jest wyższa niż planowane dochody majątkowe powiatu (wpłata: 15 779 316 zł).

Przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego traktują powiat poznański jak 8. pod względem zamożności powiat ziemski (według dochodów z udziałów w PIT i CIT). Tymczasem, jeżeli wziąć pod uwagę całość dochodów, w 2013 r. wśród 314 powiatów ziemskich powiat poznański po zapłaceniu tzw. janosikowego osiągnął miejsce 299. (571,01 zł na mieszkańca, przy średniej krajowej dla powiatów ziemskich 861,64 zł na mieszkańca).

W związku z tym Rada Powiatu w Poznaniu zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności niektórych przepisów ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej oraz Europejską Kartą Samorządu Lokalnego.