Zapowiedzi Wydarzenia Relacje

Z austriackiej perspektywy

W pierwszej połowie kwietnia 2016 roku, 23-osobowa delegacja z powiatu poznańskiego uczestniczyła w 4-dniowym wyjeździe technicznym do Austrii. W jego ramach uczestnicy mieli okazję zapoznać się z innowacyjnymi i efektywnymi pod względem zarówno ekologicznym, jak i ekonomicznym rozwiązaniami w zakresie ochrony środowiska południowej części Austrii – Styrii. Styria zwana „zielonym sercem Austrii” może się pochwalić wieloma ciekawymi rozwiązaniami, które w znaczący sposób zmniejszają negatywne oddziaływanie człowieka na środowisko.

W miejscowości Murau, która była pierwszym celem wizyty, grupie zaprezentowany został projekt „Energetyczna wizja Miasta Murau”. Jest to wieloletnia inicjatywa, która ma na celu osiągniecie niezależności energetycznej i cieplnej poprzez wykorzystanie lokalnych zasobów naturalnych regionu: biomasy, wody i korzystnych warunków wietrznych. Konsekwentna polityka proekologiczna regionu doprowadziła do realizacji sieci mniejszych lub większych instalacji, które w większości przypadków całkowicie pokrywają zapotrzebowanie na energię elektryczną i cieplną: elektrociepłownie opalane biomasą, elektrownie wodne czy farmy fotowoltaiczne.

Podczas spaceru po miasteczku Murau delegacja z Polski została zapoznana z funkcjonowaniem lokalnej ciepłowni opalanej biomasą. Jest to jeden z elementów projektu, którego celem jest wysoko efektywne wykorzystania drewna i biomasy do ogrzania budynków w mieście. Tego typu rozwiązanie zmniejsza zależność od paliw kopalnych i zapewnia większe bezpieczeństwo w przypadku kryzysu energetycznego i wzrostu cen. Zakład jest przyjazny dla środowiska: cykl CO2 jest zamknięty podczas energetycznego wykorzystania biomasy. Uwolniony podczas spalania dwutlenek węgla jest wiązany ponownie przez drzewa, które w tym przypadku stanowią źródło energii odnawialnej. Ciepłem wytwarzanym przez instalację ogrzewane są m.in. szpital oraz należący do miasta lokalny browar (notabene to pierwszy w Europie tego typu obiekt, który przy produkcji piwa nie wykorzystuje ciepła z konwencjonalnych paliw, a jedynie z energii odnawialnej).

Ponadto na terenie miasteczka znajduje się elektrownia wodna oraz wiele elektrowni słonecznych, montowanych na dachach również prywatnych domów. Dzięki tym wszystkim ekologicznym rozwiązaniom trzytysięczne miasteczko Murau jest samowystarczalne pod względem produkcji energii. Projekt realizowany w Murau został doceniony nie tylko w Austrii (Energy – Globe Austria Award 2004), ale również na arenie międzynarodowej (nominacja do nagrody „Sustainable Energy Europe Award 2007”). Unia Europejska przyznała projektowi w Murau pierwszą nagrodę dla projektów z zakresu ochrony środowiska jako wzorcowemu do naśladowania dla innych regionów Europy.

Drugim punktem wyjazdu było największe miasto Styrii, drugie co do wielkości miasto w Austrii – Graz. W jego okolicy jest instalacja do produkcji paliwa alternatywnego. Zakład produkcji paliwa z odpadów połączony jest bezpośrednio z cementownią, gdzie wyprodukowane paliwo jest spalane. Wytworzona w tym procesie energia wykorzystywana jest do produkcji cementu. Celem zrealizowanego w 2004 roku projektu jest stopniowa rezygnacja z paliw kopalnych na rzecz wprowadzenia paliw alternatywnych z odpadów, co jednocześnie w istotny sposób przyczynia się do zmniejszenia emisji CO2. Na każdą tonę paliwa alternatywnego, zastosowanego w zamian za węgiel, emisja dwutlenku węgla zmniejsza się o dwie tony.

Zakłady do produkcji paliwa pełnią istotną funkcję w efektywnym systemie gospodarki odpadami w Austrii. Zanim odpady trafią do spalarni czy cementowni, są rozdrabniane i podsuszane. Tak przygotowany materiał podnosi jego wartość opałową, dzięki czemu wzrasta efektywność energetyczna całego procesu. W Polsce nowa perspektywa unijna na lata 2014-2020 w zakresie gospodarki odpadami w dużej przeznacza środki finansowe na budowę tego typu zakładów, dedykowanych produkcji i spalaniu paliwa alternatywnego z odpadów. Jest to kierunek zapisywany m.in. w projekcie Krajowego planu gospodarki odpadami oraz w aktualizowanych obecnie wojewódzkich planach gospodarki odpadami, również dla Województwa Wielkopolskiego.

Kolejnym obiektem, który wizytowała grupa, był punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) w Graz. Według polskiego ustawodawstwa, obowiązek realizacji takich punktów nakłada na samorządy znowelizowana ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. PSZOK to miejsce, w którym mieszkańcy mogą pozostawić odpady problemowe, np. lodówki, puszki po farbach, akumulatory, zużyte oleje. Takich punktów nie brakuje również w Polsce, z tą różnicą, że u nas średnio rocznie odwiedza taki punkt około 9 tys. mieszkańców, podczas gdy w Graz odwiedzin jest ponad 1000 dziennie! W trakcie prezencji, gospodarz ze spółki miejskiej Holding Graz dzielił się doświadczeniami w zakresie systemów zbiórki, zachęt, motywacji, które firma stosuje, by przekonać mieszkańców do tak częstych odwiedzin i odpowiedniego postępowania z odpadami problemowymi.

W drodze powrotnej delegacja miała okazję zobaczyć, jak funkcjonuje gospodarka odpadami w Polsce. Zaraz po przekroczeniu granicy grupa wizytowała Zakład Gospodarki Odpadami w Bielsku-Białej. Obiekt ten, dofinansowany ze środków unijnych, został wybudowany w 2012 roku. Jest to instalacja mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów, nowoczesna, w większości zautomatyzowana, w której skład wchodzą m.in. sortownia z separatorami optycznymi oraz kompostownia. Problemem pozostaje jednak balast, który – będąc produktem po procesie przeróbki – trafia na składowisko. W okolicy brakuje bowiem spalarni odpadów (najbliższa znajduje się w Krakowie), w związku z czym balast musi być składowany.

Według zapisów w unijnych i krajowych regulacjach dotyczących gospodarki odpadami, nie będzie możliwości finansowania podobnych zakładów do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. Wskazywanym kierunkiem mają być modernizacje i rozbudowy linii sortowniczych oraz modułów biologicznego przetwarzania odpadów, które finalnie znacznie zwiększą poziomy odzysku i recyklingu w naszym kraju. Z tego punktu widać, jak efektywna jest gospodarka odpadami w Austrii. W całym kraju na składowiska trafia tam około 3% odpadów (w Polsce ponad 60%).

Austriackie doświadczenia, czy to w zakresie gospodarki odpadami, czy efektywnego pod względem energetycznym wykorzystania zasobów naturalnych środowiska, wskazują, że tylko przemyślana i konsekwentna polityka może doprowadzić do zamierzonych efektów. Wprowadzane tam kilkanaście lat temu rozwiązania dziś przynoszą oczekiwane rezultaty, dlatego powinniśmy właśnie na tych doświadczeniach bazować. Pomimo iż w Polsce stosowane są już nowoczesne technologie, to nadal wymiana doświadczeń z zachodnimi sąsiadami pozostaje ważnym aspektem zdobywania nowych pomysłów i inspiracji w zakresie innowacyjności i efektywności w ochrony środowiska, co pozwala na uniknięcie kosztownych pod względem zarówno ekologicznym, jak i ekonomicznym błędów.

Tekst: Kinga Gamańska (dyrektor operacyjny EKORUM Poznań)
Zdjęcia: archiwum EKORUM